تخریب سازه های بتنی
تخریب سازه‌های آجری
تخریب‌سازه
انواع روش‌های تخریب سازه های بتنی کدام است؟
تخریب سازه های بتنی به روش‌های زیادی انجام می‌شود و این روش‌ها با توجه به شرایط از قبیل نوع سازه، محیطی که سازه در آن واقع شده است، نوع اسکلت سازه، مورد بازیافت قرار گرفتن نخاله‌های ساختمانی یا دفن شدن آن‌ها، ارتفاع سازه و ویژگی‌های دیگر انتخاب می‌شود. در این مقاله به چند روش مرسوم تخریب ساختمان بتنی اشاره می‌شود.
تخریب ساختمان بتنی بلند
ساختمان‌ها و سازه‌های بتنی بلند هر نوعی که داشته باشند شرایط ویژه‌ای را باید در خصوص آن‌ها اعمال کرد تا از تخریب ایمن و کامل اطمینان حاصل شود. شایان ذکر است که منظور از ساختمان‌های بلند در واقع سازه‌هایی با ارتفاع بیشتر از ۲۰ متر است. در ادامه دو روش رایج برای تخریب این ساختمان‌ها توضیح داده شده است.
روش از بالا به پایین به وسیله ماشین آلات سنگین
این روش به طور کلی برای سازه‌های بالای ۲۰ متر که دارای همسایگان فراوان است و امکان روش‌های دیگر مانند انفجار و گوی مقدور نیست، به کار گرفته می‌شود. در روش تخریب ساختمان بتنی با استفاده از ماشین آلات سنگین، معمولاً با استفاده از ادوات ساختمان سازی مانند بیل مکانیکی و با اتصال بازوهایی نظیر پتک، سنگ شکن و قیچی روند تخریب انجام می‌شود.
اصولاً تخریب از بالا، با استقرار بیل مکانیکی در پشت بام سازه‌ای که تخریب در آن صورت می‌گیرد آغاز می‌شود. نقشه تخریب از پیش تعیین شده است و استحکام سازه در اثر اضافه بار بیل مکانیکی نیز بررسی شده و در صورت نیاز به شمع گذاری، این عملیات پیش از استقرار بیل مکانیکی در طبقات پایین‌تر از تخریب انجام می‌شود. استقرار بیل مکانیکی روی پشت بام نیز با استفاده از جرثقیل انجام می‌گیرد که اگر مساحت زیادی را شامل می‌شود و نیاز به مسدود کردن خیابان و تخلیه محله‌های اطراف است، باید نسبت به اخذ مجوزهای لازم به شهرداری و اداره آگاهی مراجعه شود.
پایین آمدن بیل مکانیکی از طبقات باید به وسیله رمپ‌های استاندار با شیب یک درجه تا نهایتاً یک ۱/۷ درجه انجام گیرد. فاصله بیل مکانیکی از لبه بام نباید کمتر از۲ متر باشد. همچنین فاصله آن از بازشوهای کف و لبه‌های پیش آمده نظیر کنسول‌ها نیز نباید کمتر از یک متر باشد.
عملیات تخریب از ابتدا به ترتیب شامل تخریب سازه‌های پیش آمده نظیر بالکن، ایوان، تراس و سایبان، سپس به دال کف می‌رسد که باید از میانه آغاز و تا ستون‌ها ادامه پیدا کند. تیرهای کف نیز باید به ترتیب تخریب شوند که روند آن از تیرهای پیش آمده یا کنسول، تیرهای میانی و سپس تیرهای اصلی است. در آخرین مرحله نیز پس از تخریب تیرها ستون‌ها تخریب می‌شوند.
روش انفجاری
تخریب ساختمان بتنی با روش انفجاری معمولاً در سازه‌های بلند یا وسیع مانند پل و سدها که زمان در تخریب آن‌ها مهم است اجرا می‌شود. گاهی سازه بسیار فرسوده است و باید در اسرع وقت تخریب شود تا آسیب‌های جبران‌ناپذیری به افراد ساکن در آن یا سازه‌های اطراف وارد نکند. از سوی دیگر در روند ساخت برخی از سازه‌ها اشتباهاتی روی می‌دهد که تخریب سازه و ساخت سازه جدید مد نظر است و در این مورد زمان از خسارت بیشتر به کارفرما جلوگیری می‌کند. در این شرایط از تخریب به روش انفجار استفاده می‌شود.
سازه و شرایط آن در این روش تخریب باید مورد مطالعه دقیق قرار گیرد و با استفاده از نرم افزارها پیش‌بینی روند انفجار و جاگذاری مواد منفجره انجام شود. در این روش خطراتی نظیر منفجر نشدن مواد منفجره، زودتر از موعد منفجر شدن و اختلال در مواد منفجره در اثر نویزهای الکتریکی و الکترومغناطیسی وجود دارد که همگی باید مد نظر قرار بگیرند.
تخریب ساختمان بتنی کوتاه
تخریب ساختمان‌های بتنی کوتاه نیز شرایط ویژه‌ای را می‌طلبد و به این منظور از دو روش جداگانه استفاده می‌شود که در ادامه بیشتر توضیح داده شده‌اند.
روش از بالا به پایین دستی
شهرداری با توجه به تراکم و قدمت بافت در منطقه‌های شهری، اجازه تخریب به وسیله ماشین آلات سنگین را به پیمانکاران تخریب نمی‌دهد. اصولاً تخریب ساختمان بتنی با ارتفاع کمتر از ۲۰ متر در محدوده‌های متراکم شهری با استفاده از ابزارهای دستی سبک و با روش از بالا به پایین انجام می‌شود.
در این روش ابتدا تخریب بخش‌های قابل بازیافت مانند: کابینت‌ها، درها، شیشه‌ها، پنجره‌ها و … انجام می‌گیرد و سپس از آخرین طبقه اقدام به تخریب سازه‌های پیش آمده نظیر بالکن، تراس و ایوان می‌کنند و در ادامه به تخریب کف سازه به ترتیب از بالا به پایین، اتاق و تأسیسات آسانسور، مخازن آب احتمالی و موارد دیگر اقدام می‌نمایند. پس از آن تخریب دال‌ها از میانه به سمت تیرها انجام می‌شود. پس از تخریب کف به تخریب تیرهای جلو آمده یا کنسول‌ها، تیرهای فرعی و تیرهای اصلی انجام می‌شود. در انتها نیز پس از تخریب تیرها، ستون‌ها هم برداشته می‌شوند.
مراحل تخریب سازه های بتنی کوتاه به روش دستی چیست؟
- قطع برق ساختمان از پشت کنتور و انتقال کنتور در صورتی که در داخل ساختمان باشد.
- درخواست قطع انشعابات گاز از اداره گاز محل و قطع آب ساختمان با بستن شیر فلکه کنتور آب
- هنگام تخریب باید از انشعابات اصلی آب، برق، گاز و تلفن محافظت کرد تا هنگام عملیات تخریب به آن‌ها آسیبی نرسد.
- جدا نمودن شیرآلات و تجهیزات برقی و مکانیکی شامل آب گرم‌کن، پکیج، کولر آبی، کولر گازی، فن‌های سرویس بهداشتی و آشپزخانه، هود، کابینت‌های آشپزخانه و سینک، روشویی، سینک ظرف‌شویی، اجاق شومینه، گاز رومیزی، لامپ‌ها، کلید پریزها، لوسترها و خارج کردن سیم‌های برق از داخل دیوارها
- احداث حریم ایمن طبق ضوابط شهرداری و مبحث دوازدهم مقررات ملی ساختمان
- جداسازی شیشه‌ها از درها و پنجره‌ها، جداسازی بازشوها که شامل درهای چوبی و آهنی بازشو و پنجره‌ها می‌شود، جداسازی چهارچوب فلزی درب‌های چوبی، چهارچوب درب‌های فلزی از دیوارها
- برچیدن عایق رطوبتی و مصالح شیب بندی و رسیدن به پوشش سقف
- تخریب ساختمان بتنی از پوشش سقف آن از بالاترین طبقه به سمت پایین با چکش هیدرولیکی انجام می‌شود.
- بارگیری و حمل مواد ناشی از تخریب شامل نخاله‌های ساختمانی و آهن آلات فرسوده غیرقابل استفاده و قدیمی قابل استفاده جهت کاربری‌های غیر سازه‌ای به خارج از کارگاه جهت بازیافت یا تدفین
- در صورتی که ساختمان دارای فونداسیون بتنی باشد، تخریب فونداسیون بتنی و بارگیری مواد ناشی از تخریب آن به خارج از کارگاه
- پر کردن مقداری از ارتفاع چاه‌های فاضلاب قدیمی با آهک و سپس با خاک یا مخلوط معدن و به هیچ عنوان با مواد ناشی از تخریب سقف‌ها و دیوارها این کار صورت نگیرد زیرا مکانی برای تجمع حیوانات و حشرات موزی ساختمان خواهد شد و آلودگی‌های زیست محیطی ناشی از چاه‌های فاضلاب فرسوده به شبکه آب‌های زیرزمینی و شبکه فاضلاب منتشر خواهد شد.
روش‌های تخریب سازه‌های بتنی در محیط‌های حساس چه تفاوتی با سایر روش‌ها دارند؟
استفاده از ابزارهای کنترل شده: در محیط‌های حساس، استفاده از ابزارهای کنترل شده و دقیق مانند کلمپ‌ها، جک‌ها و ابزارهای دستی با کنترل دقیق بر وزن و ارتفاع استفاده می‌شود. این ابزارها قادرند به صورت دقیق و کنترل شده قطعات سازه را تخریب کنند و جلوی آسیب به اطراف را بگیرند.
استفاده از روش‌های صامت: در محیط‌های حساس، استفاده از روش‌های صامت و بدون لهجه مثل تخریب با استفاده از سنگ‌زنی با سیستم جذب گرد و غبار و استفاده از پوشش‌های محافظتی می‌تواند مورد استفاده قرار بگیرد. این روش‌ها برای کاهش گرد و غبار و صدا در محیط اطراف و حفظ کیفیت هوا مناسب هستند.
استفاده از مواد محافظتی: در محیط‌های حساس، استفاده از مواد محافظتی مانند مواد محافظتی برای کاهش لرزش‌ها، روانشناسی بتن و مواد محافظتی برای کاهش ترک‌ها و آسیب به سازه‌های همساز استفاده می‌شود. این مواد می‌توانند کمک کنند تا در طول فرآیند تخریب، آسیب به سازه و اطراف آن به حداقل رسد.
برنامه‌ریزی دقیق: در محیط‌های حساس، برنامه‌ریزی دقیق و مطالعه دقیق قبل از تخریب سازه های بتنی از اهمیت بالایی برخوردار است. باید در نظر گرفت که چگونه اطراف سازه و سازه خود در طول فرآیند تخریب تحت تأثیر قرار می‌گیرند و چه اقداماتی لازم است برای کاهش آسیب‌های احتمالی انجام شود.
هزینه مواد بازیافتی بتنی معمولاً ارزانتر از تهیه مواد جدید است؟
بازیافت مواد بتنی ممکن است در برخی موارد هزینه ارزان‌تری نسبت به تهیه مواد جدید داشته باشد، اما این موضوع به عوامل مختلفی بستگی دارد. برخی از عواملی که می‌توانند تأثیرگذار باشند عبارتند از:
۱. هزینه حمل و نقل: هزینه حمل و نقل مواد بازیافتی ممکن است کمتر از حمل و نقل مواد جدید باشد، زیرا معمولاً مواد بازیافتی در نزدیکی محل تخریب بتن تولید می‌شوند.
۲. هزینه تهیه مواد جدید: در برخی موارد، هزینه تهیه مواد جدید ممکن است بالاتر از هزینه بازیافت مواد باشد، به خصوص زمانی که مواد بازیافتی در دسترس و به قیمت مناسبی قابل تهیه هستند.
۳. هزینه پردازش و بازیافت: فرآیند پردازش و بازیافت مواد بتنی نیازمند تجهیزات و فناوری خاص است. هزینه این فرآیند‌ها می‌تواند به هزینه نهایی بازیافت مواد تأثیر بگذارد.
۴. برنامه‌ریزی و مدیریت: بازیافت مواد بتنی نیازمند برنامه‌ریزی و مدیریت مناسب است. هزینه‌های مربوط به برنامه‌ریزی، مدیریت و کنترل کیفیت ممکن است در هزینه نهایی تأثیرگذار باشند.
چه هزینه‌ای برای تخریب سازه بتنی در نظر گرفته می‌شود؟
هزینه تخریب سازه بتنی می‌تواند بسیار متغیر باشد و بستگی به عوامل متعددی دارد. در زیر برخی از عواملی که ممکن است در تعیین هزینه تخریب سازه بتنی تأثیرگذار باشند آورده شده است:
۱. اندازه سازه: هزینه تخریب سازه بتنی بیشتر معمولاً با افزایش اندازه سازه افزایش می‌یابد. سازه‌های بزرگتر نیاز به تجهیزات بیشتری، نیروی کار بیشتر و زمان بیشتری برای تخریب دارند.
۲. پیچیدگی سازه: سازه‌هایی که طراحی و ساخت پیچیده‌ای دارند معمولاً هزینه تخریب بیشتری دارند. به عنوان مثال، وجود سیستم‌های سازه‌ای پیچیده، سازه‌های فولادی درون سازه بتنی یا سازه‌های مسلح با فیبر کربنی هزینه تخریب را افزایش می‌دهد.
۳. دسترسی: امکان دسترسی به سازه نیز می‌تواند تأثیر زیادی در هزینه تخریب داشته باشد. اگر سازه در محلی که دسترسی محدودی دارد واقع شده باشد، هزینه حمل و نقل تجهیزات و مواد تخریب شده افزایش خواهد یافت.
۴. نوع تخریب: روش تخریبی که برای سازه انتخاب می‌شود نیز می‌تواند تأثیر زیادی در هزینه داشته باشد. برخی روش‌های تخریب می‌توانند سریعتر و کم هزینه‌تر باشند، در حالی که روش‌های دیگر ممکن است نیاز به تجهیزات و فرآیندهای پیچیده‌تری داشته باشند که هزینه را افزایش می‌دهند.
۵. مدیریت مواد تخریب شده: هزینه مدیریت مواد تخریب شده نیز باید در نظر گرفته شود. این شامل جمع آوری، حمل و دفع مواد تخریب شده است. در برخی موارد، ممکن است بتوان مواد را بازیافت کرد که در این صورت هزینه مربوط به مدیریت مواد کاهش می‌یابد.